Το σώμα ένας καμβάς αποτύπωσης και έκφρασης συναισθημάτων
Το ανθρώπινο σώμα επενδύεται καθ’ ολοκληρίαν από τα συναισθήματα. Το σώμα συμμετέχει με τις αισθήσεις του, τον στατικό του τόνο, την κινητικότητα του σε ένα διάλογο με το περιβάλλον. Αμέσως μετά τη γέννησή του, το μωρό βρίσκεται σε έναν ανάλογο διάλογο με το περιβάλλον που λαμβάνει χώρα μέσω της επαφής του δέρματος με τη μητέρα.
Αυτή η σημαντική για το βρέφος περίοδος μπορεί να είναι, είτε ευεργετικά καθοριστική, είτε να αφήσει τραύματα λόγω πλημμελούς ικανοποίησης αυτής της ανάγκης μιας και πρόκειται για μια περίοδο που επενδύεται με πληθώρα σημαντικών αισθητικών και συναισθηματικών ανταλλαγών. Η φωνή της μητέρας, η επαφή, η θερμότητα, οι οσμές καταλύουν τη συναισθηματική ποιότητα αυτής της θεμελιώδους σχέσης.
Το συναίσθημα νοείται ως μια συνολική συμπεριφορά που δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο συνειδητό βίωμα.
Το συναίσθημα βιολογικά χαρακτηρίζεται από μετρήσιμες φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως επιτάχυνση του σφυγμού, αύξηση της αρτηριακής πίεσης του αίματος, φαινόμενα αγγειοσύσπασης και αγγειοδιαστολής, εκπολώσεις των ψυχογαλβανικών αντανακλαστικών, ορμονικές εκκρίσεις και ιδιαίτερα της αδρεναλίνης και σημαντικές διαφοροποιήσεις του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος.
Τα θεμελιώδη συναισθήματα βάσης, είναι τα συναισθήματα του κενού, της προσπάθειας, της κόπωσης, του άγχους και του θριάμβου.
Το σύνολο μπορεί να κάνει κυρίαρχες τις συναισθηματικές καταστάσεις.
Τα αισθητικά συστήματα όπως η εσωδεκτικότητα, εξωδεκτικότητα και ιδιοδεκτικότητα αρθρώνονται με την κινητικότητα (γραμμωτοί μυς), τη σπλαχνικότητα (λείοι μυς) και τη μυϊκή τονικότητα της στάσης (εξωπυραμιδική οδός) και συμμετέχουν στις ρυθμίσεις και εκφράσεις των συναισθημάτων.
Η ημισφαιρική ασυμμετρία παίζει επίσης ένα ρόλο στο ρυθμιστικό έλεγχο των συναισθημάτων.
Το δεξί εγκεφαλικό ημισφαίριο σηματοδοτεί τα συναισθήματα, τις αντιλήψεις, το χώρο, τις συγκινήσεις και μια μορφή ταχείας δια σημάτων σκέψης. Το αριστερό ημισφαίριο υπακούει περισσότερο στους σχηματισμούς που εγγράφουν τη γλώσσα, τα σημεία, τις λέξεις-φράσεις στο λόγο.
Το σώμα, οι συγκινήσεις και τα βασικά συναισθήματα
Η συγκίνηση-σοκ, επιβάλλει μια ρήξη, μια αποδιοργάνωση, κάτι που μπορεί να διευκολύνει αργότερα μια αναδιοργάνωση επανάκτησης.
Οι βασικές συγκινήσεις συνδέονται με τις ανάγκες (πείνα, δίψα, ύπνο) και την επιθυμία.
Ο παθητικός φόβος είναι μια δομική κύρια συγκίνηση, σταθερή πηγή πρωτογενούς άμυνας ενάντια σε μια απειλή. Ο φόβος χαρακτηρίζεται από σημαντική έκπτωση στην κίνηση, τη σχετική υποτονία (Freezing). Είναι ο φόβος που εγκλωβίζει την κίνηση σε σημαντικότατο βαθμό.
Στον ενεργητικό φόβο κυριαρχούν οι κινητικές εκδηλώσεις ανοργάνωτου τύπου με ταραχή, ασυνάρτητη και ασυντόνιστη υπερτονία (Fight). Ο παθολογικός φόβος μετατρέπεται σε άγχος και αγωνία, ισχυρή ανησυχία, που εκμαυλίζει και εξαντλεί το σώμα, χωρίς οριακό ερεθισμό.
Πρόκειται για μια κατάσταση αναίτιου γενικευμένου αμυντικού συναγερμού.
Ο φόβος του τίποτα είναι το άγχος που εκδηλώνεται στο σώμα, εξαντλώντας όλα τα αποθέματα ενέργειας θέτοντάς το σε μια ατέρμονη και ακατάβλητη επιφυλακή.
Όσον αφορά στο θυμό, παρατηρείται μια αύξηση του μυϊκού τόνου που συχνά καταλύεται με τη μεταφορά σε πράξη μεταφέροντας την ενέργεια προς το περιβάλλον.
Ο θυμός είναι μια πρωτόγονη μορφή άμυνας με σκοπό να συγκρατήσει κανείς κοντά του, στον ίδιο του τον εαυτό, αυτό που είναι μέρος του ίδιου και του περιβάλλοντος.
Η χαρά είναι μια ενεργητική κατάσταση, επεκτατική με σημαντική αύξηση της κινητικότητας. Από την άλλη η λύπη/θλίψη είναι συναίσθημα που συνοδεύεται από υποτονία, νωχελικότητα και αυτοεγκλωβισμό οδηγώντας πολλές φορές σε αδιέξοδο παραμορφώνοντας σε μερικές περιπτώσεις την πραγματικότητα.
Το κλάμα είναι μια εκδήλωση που συνεισφέρει σημαντικά στην κατάλυση και ρευστοποίηση της υπερτονίας που δεν μπορεί να διαρκέσει γιατί είναι επώδυνη. Από την άλλη, το γέλιο αυξάνει τη νοητική δραστηριότητα καθώς και το επίπεδο του μυϊκού τόνου. Η περαστική υποτονία που προκαλείται από το γέλιο, έχει ένα αναστροφικό αποτέλεσμα, που χαλαρώνει και πυροδοτεί μια καλύτερη τονική κατανομή. Το γέλιο δεν είναι μόνο φυσιολογικό αλλά και αποσβένει μια κορύφωση συναισθηματικών τονικοτήτων, είναι Διονυσιακό.
Στο φάσμα των ανθρώπινων εμπειριών και των βασικών συναισθημάτων η ντροπή κατέχει ιδιαίτερη θέση. Πρόκειται για συναίσθημα ιδιαίτερα γνώριμο, βαθιά υπαρξιακό και αρκετά πρώιμο, από τα πρώτα κιόλας της ζωής μας.
Η ντροπή αντανακλά την ανεπαρκή στήριξη του εαυτού από το περιβάλλον ως προς το να τον δουν και να τον αναγνωρίσουν ολόκληρο, να ακούσουν τις ανάγκες του και να τις στηρίξουν.
Εν απουσία στήριξης, το αίσθημα της προσωπικής ανεπάρκειας βρίσκει ελεύθερο πεδίο και εισχωρεί μέσα στον εαυτό, διαμορφώνει την αυτό-εικόνα του και προσδιορίζει τους τρόπους βάσει των οποίων θα σχετιστεί με το περιβάλλον. Η ντροπή τις περισσότερες φορές δημιουργεί στο άτομο μια συστροφή και αναστροφή αυξάνοντας δραματικά το μυϊκό τόνο και μειώνοντας την κινητικότητα του ατόμου.
Το σώμα λοιπόν ένας καμβάς αποτύπωσης και έκφρασης συναισθημάτων.
