Μια βόλτα στη Μονή Αρκαδίου
Παράξενες οι μέρες που ήρθαν, όλο και κάτι γίνεται, όλο και κάποιος φεύγει, όλο και αλλάζει ο καιρός μαζί με το φως της ημέρας. Ξεκινήσαμε μια βόλτα απλή, τίποτα σπουδαίο δεν ήταν στο πλάνο αρχικά, αλλά ο δρόμος μάς πήγε τελικά σε μέρη αγαπημένα.
Περνώντας από το Πέραμα για να βρεθούμε στις Μαργαρίτες όπως παλιά, σχετικά μπορείτε να δείτε εδώ https://elpiscalling.com/2018/02/20/i-margarites-ine-panta-omorfes/ κάναμε μια στάση, πάντα κάνουμε αυτή τη στάση, στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και Αγίου Γεδεών (Μετόχιο Ιεράς Μονής Καρακάλλου).
Είχαμε ανάγκη να απολαύσουμε για μία ακόμη φορά αυτή την ηρεμία, την ησυχία, που εκτός από τα πουλιά και το θρόισμα των φύλλων, δεν ακούγεται τίποτε άλλο εκεί στη μεγάλη αυλή του. Δροσιά, δέντρα, λουλούδια, καρυδιές γεμάτος ο τόπος, δέντρα που δίνουν καρπούς στους ανθρώπους και δροσιά στη ζέστη που ακόμα δεν υποχώρησε τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη.
Κι αφού μπήκαμε στο εκκλησάκι και καθίσαμε λίγο στην αυλή, αναχωρήσαμε για την Ελεύθερνα. Άλλο ένα σημείο που μας δίνει εκτός τον καθαρό του αέρα, ηρεμία στην τρικυμία των ημερών και των νέων που φτάνουν από παντού.
Αφού γευματίσαμε εκεί, πήραμε το δρόμο για τα Καψαλιανά, για τον απογευματινό μας καφέ. Πριν φτάσουμε, σταματήσαμε στη Μονή Αρκαδίου που δεν ήταν στο πρόγραμμα, μα ήταν αδύνατο να είμαστε τόσο κοντά και να μην την επισκεφθούμε για μία ακόμη φορά. Μόνο που αυτή τη φορά τραβήξαμε αρκετές φωτογραφίες για όλους εσάς που δεν έχετε πάει. Άλλωστε, σκοπός δεν είναι να σας δείξουμε κάτι που δεν έχετε δει ποτέ, αλλά ήταν “υποχρέωση” να υπάρχει αυτό το υλικό στις σελίδες του elpis calling!
Ο δρόμος με την άγρια ομορφιά του Ρεθύμνου, μας οδήγησε στη Μονή. Είναι μια περιοχή παράξενου, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους εκτός όλων των άλλων που το καθιστούν ένα μοναδικό ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο!
Στην ιστοσελίδα της Μονής βρίσκουμε όλα τα ιστορικά στοιχεία. Στο μυαλό μας δημιουργούνται εικόνες, σκηνές από τη ζωή πριν τη σφαγή και τη ζωή μετά.
Η Μονή Αρκαδίου ιδρύθηκε γύρω στον 11ο μΧ αιώνα από μοναχό με το όνομα Αρκάδιος. Μέχρι το έτος 1600 μ. Χ. είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή όλου του κάστρου-μοναστηριού που βλέπουμε μέχρι σήμερα.
Τον 17ο αιώνα υπήρξε κέντρο αντιγραφής χειρογράφων, δραστηριότητα που απέδιδε έσοδα στους μοναχούς. Αρκετά από τα χειρόγραφα αυτά διατηρούνται ως σήμερα. Τον 18ο αιώνα λειτούργησε ως εργαστήρι χρυσοκεντητικής. Οι μοναχοί της κεντούσαν εκκλησιαστικά και ιερατικά υφάσματα και άμφια με σκληρές χρυσοκλωστές και ασημοκλωστές και τα πωλούσαν σε εκκλησίες και μοναστήρια ανά τον κόσμο για να εξασφαλίσουν έσοδα.
Η ιστορική Μονή Αρκαδίου δοξάστηκε με την αντίστασή της στους Οθωμανούς κατακτητές. Στις αρχές της Κρητικής Επανάστασης εναντίον του Οθωμανικού επεκτατισμού φιλοξενούσε 964 πολεμιστές και ανθρώπους από τα γύρω χωριά, στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν αλλά και παράλληλα να εναντιωθούν στην τυραννία που υπέμεναν όλα τα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής.
Η διήμερη πολιορκία, βρήκε τους Κρήτες να αγωνίζονται, όχι άδικα, εναντίον των Οθωμανών και παρά το γεγονός της θυσίας τους στα κελιά, στην αυλή ή ακόμα και στην πυριτιδαποθήκη που έβαλε τέλος στη ζωή τους ήταν ένα ηχηρό ξεκίνημα αφύπνισης των λαών της Ευρώπης για τα δεινά των Κρητικών από τους κατακτητές.
Μια αναπαράσταση που έχει τοποθετηθεί στην πυριτιδαποθήκη (αντίγραφο πίνακα του Βρυζάκη που βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη) προσδίδει στο ακέραιο το νόημα και την ιδέα για την οποία πολέμησαν οι έγκλειστοι Κρητικοί στη Μονή Αρκαδίου.
Σήμερα η Ιερά Μονή Αρκαδίου λειτουργεί με την κανονικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ταυτόχρονα και ως μοναστήρι αλλά και ως προσκυνηματικός προορισμός θρησκευτικού τουρισμού. Στα κελιά του μοναστηριού του Σωτήρα Χριστού και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ζουν, δραστηριοποιούνται και υπηρετούν την Εκκλησία επτά μοναχοί.
Μέσα στο μοναστήρι μπορεί κάποιος να επισκεφθεί και να δει την εκκλησία (το Καθολικό της Μονής), την ιστορική Τράπεζα, τα Κελαρικά, την Πυριτιδαποθήκη, το Μουσείο καθώς και την Πινακοθήκη της Μονής.
Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 21 Μαΐου, όπου γιορτάζει το δεξιό κλίτος του Καθολικού που είναι αφιερωμένο στους Αγίους Ισαποστόλους Κωνσταντίνο και Ελένη, στις 6 Αυγούστου, όπου γιορτάζει το αριστερό κλίτος του Καθολικού που είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα Χριστού και στις 8 Νοεμβρίου (των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ), όπου γιορτάζεται το Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου που έγινε το 1866.
Η τάξη, η ησυχία, τα φροντισμένα κτίρια, τα όμορφα λουλούδια του, οι πανέμορφες γωνιές του, δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια να φτάσει κάποιος ως εκεί και να μείνει αδιάφορος μπροστά στην ομορφιά αυτή και με δέος να σταθεί μπροστά στο ναό και στην μπαρουταποθήκη όπου έχασαν τόσοι άνθρωποι τη ζωή τους σε μια μοναδική στιγμή αυτοθυσίας που έμελλε να αλλάξει το ρου της ιστορίας.
Κι όπως το μυαλό χάνεται διαβάζοντας ιστορικά στοιχεία και αριθμούς ανθρώπων που βρέθηκαν εδώ και πέρασαν στην αιωνιότητα προασπιζόμενοι ό,τι πιο ιερό είχαν, διεκδικώντας τα δικαιώματά τους και μένοντας ουσιαστικά μόνοι από μεγάλες δυνάμεις και υποστήριξη εθνική, αρχίζουν όλα να μπερδεύονται με την ομορφιά του τόπου και ο σύγχρονος νους δεν μπορεί ούτε καν να διανοηθεί την ψυχική δύναμη μπροστά στον εχθρό, με μέσα ελάχιστα, εξαθλίωση και κακουχίες, πείνα και αγωνία.
Πώς να κάνεις εικόνα στιγμές τόσο τραγικές; Πόσο πόνο μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος; Κι όμως, εδώ οι μανάδες είδαν τα παιδιά τους να σφάζονται, να λογχίζονται, να αποκεφαλίζονται, εδώ μέσα σε μια λάμψη είδαν όσοι επέζησαν τους δικούς τους ανθρώπους να γίνονται κομμάτια, από εδώ έφυγαν αιχμάλωτοι όσοι επέζησαν για να σκοτωθούν λίγο αργότερα ή να κακοποιηθούν από τους Τούρκους.
Τα κομμάτια του ιστορικού παρελθόντος γίνονται ένα με τον σύγχρονο επισκέπτη που έρχεται από τις διακοπές του, βγαίνει από το σύγχρονο αυτοκίνητό του και με τον καφέ στο χέρι φτάνει στη μεγάλη πύλη, στην είσοδο που πρώτη με δέος κοιτά.
Και κάπως απότομα και αυτόματα αρχίζει η σύνδεση με το παρελθόν, γυρνά πίσω 155 χρόνια, λίγα, πολύ λίγα είναι, σα νούμερο ζωγραφισμένο σε ένα χαρτί και στέκεται άφωνος μπροστά σε αυτό που αντικρίζουν τα μάτια του.
Ευτυχώς που διασώζονται τόσα κειμήλια και στοιχεία που αποτελούν ιστορική “περιουσία” για τον Έλληνα, τον Κρητικό και τον κόσμο όλο. Δεν ξέρω αν σήμερα οι άνθρωποι, ειδικά της Δύσης, έχουν τέτοια δύναμη ψυχής!
Οι πολλές γατούλες της Μονής Αρκαδίου, η μυρωδιά από τα τριαντάφυλλα και ο κόσμος που μπαίνει στο μοναστήρι, κάνουν την επανασύνδεση με το παρόν και ερχόμαστε στο σήμερα που μοιάζει τόσο λίγο, τόσο φτωχό μπροστά στο τότε!
Ξεχωρίζω έξω από το μοναστήρι, δίπλα στο οστεοφυλάκιο, εκτός από τις μορφές των ανδρών αγωνιστών και την προτομή μιας γυναίκας. Της Χαρίκλειας Δασκαλάκη, γυναίκας που μπήκε στη μάχη και στήριξε όσο μπορούσε τους εγκλωβισμένους αλλά και τους γιους της στη Μονή.
Όπως διαβάζουμε στο άρθρο της Εύας Λαδιά στα Ρεθεμνιώτικα νέα, ήταν κόρη, σύζυγος και μητέρα αγωνιστών. Και οι τρεις γιοι της σκοτώθηκαν πολεμώντας στην επανάσταση του 1866. Η Χαρίκλεια πρωταγωνίστησε στην πολιορκία του Αρκαδίου, συμμετείχε στα συμβούλια ως την αποφάση να αντιταχθούν στην επίθεση του Μουσταφά Πασά μέχρις εσχάτων. Η Χαρίκλεια Δασκαλάκη, κλεισμένη σε ένα κελί με το γιο της Κωνσταντίνο και άλλους πολεμιστές, πολεμούσε, εμψύχωνε με το θάρρος της τους άλλους. Τρεις φορές έτρεξε και αναστήλωσε τη σημαία του οπλαρχηγού γιου της, την οποία κατέρριπταν οι σφαίρες του εχθρού. Τέλος, την τέταρτη φορά, αφού έσπασε το κοντάρι, δίπλωσε τη σημαία, τη φίλησε και την έκρυψε στην αγκάλη της. Η τραγική μάνα μετά το θάνατο και του τρίτου της γιου βρέθηκε στην Αθήνα όπου είχαν εγκατασταθεί οι τέσσερις κόρες της. Η Χαρίκλεια και οι κόρες της, έπαιρναν στην αρχή ένα μικρό επίδομα που τους σταμάτησαν αργότερα χωρίς καμιά εξήγηση.
Τι να πρωτοπεί κανείς για τη μάχη στη Μονή Αρκαδίου και τον αγώνα των Κρητικών να ενωθούν με την Ελλάδα! Η ιστορία τα έχει καταγράψει και εσείς έχετε πολλές πηγές στη διάθεσή σας αν θέλετε να βρείτε περισσότερα στοιχεία. Το τραγικό για εμένα είναι η ουδετερότητα της ελληνικής κυβέρνησης στο αίτημα των Κρητικών να ενωθούν με την υπόλοιπη Ελλάδα και η αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων. Αυτή είναι η αρχή που οδήγησε στη συσπείρωση φίλων που εθελοντικά προσέφεραν βοήθεια και από την υπόλοιπη χώρα. Η σημαία της Επανάστασης υψώθηκε 21 Αυγούστου του 1866 και ως την 6η Νοεμβρίου οι Τούρκοι πίεζαν από παντού. Στην μπαρουταποθήκη γράφτηκε ο επίλογος και μια ακόμα ένδοξη στιγμή στην Ελληνική ιστορία.
Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε σήμερα το μέγεθος εκείνου του αγώνα; Δεν μπορούμε. H Unesco χαρακτήρισε το Αρκάδι Ευρωπαϊκό Μνημείο Ελευθερίας κι αυτό εξηγεί γιατί μετά από τη μάχη αυτή, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις άλλαξαν στάση απέναντι στο κρητικό ζήτημα που οδήγησε στην απελευθέρωσή της το 1898.
Και κάπως έτσι, με σκέψεις μπερδεμένες και νούμερα που σημειώνουν μια ημερομηνία στο χαρτί και στον χάρτη της ιστορίας, με εικόνες μοναχών, πιστών, γυναικών και παιδιών μέσα στα όρια μιας αυλής μοναστηριού, με ήχους που έρχονται από το παρελθόν και μυρίζουν μπαρούτι και αχούς από το βάθος των βουνών μέχρι την πόρτα του μοναστηριού, αφήνουμε το χώρο της Μονής.
